İnsanların neden meditasyon yaptığıyla ilgili genelde temel fikir günlük yaşamımız sırasında devamlı olarak algısal veri girişine maruz kalmamız ve zihinlerimizin daima düşünme sürecinde aktif olmasıyla ilgilidir. Gazete okuruz, kitaplarla çalışırız., raporlar yazarız, sohbet ederiz, problem çözeriz vb. şeyler. Tipik olarak bu normal aktiviteleri yaparken devamlı bir zihinsel yoruma gireriz, bir çeşit içsel “Benim oyunum” gibi. Genellikle insanlar devamlı olarak girilen zihinsel düşünce aktivitesinin tümüyle farkında değildirler. Meditasyon tüm bu aktivitenin yatışmasına izin verir ve bu da sıklıkla zihnin daha barışçı, sakin ve odaklanmış bir hale gelmesiyle sonuçlanır. Aslında meditasyon farkındalığın tazelenmesini sağlar.

Meditasyon bir teknik yada pratik sayılabilir. Genellikle bir objeye konsantrasyonu içerir ve bu bir çiçek, bir mum, bir ses veya kelime veya solunum olabilir. Zamanla rastgele düşüncelerin sayısı azalma gösterir. Daha da önemlisi bu düşüncelere bağlanma ve onlarla özdeşleşmenin gittikçe daha da azalmasıdır. Meditatör bir düşünce serisine yakalanabilir ama bunun farkında olduğunda dikkatini yine yavaşça konsantrasyon objesine yöneltebilir. Meditasyon objesiz de olabilir. Örneğin sadece oturmayı içerebilir.

Meditasyon sırasındaki deneyimler muhtemelen kişiden kişiye kayda değer bir şekilde değişebilir yada en azından değişik teknikler kullanılması durumunda bu böyledir. Gevşeme, artmış farkındalık, zihinsel odaklanma ve açıklık ve bir huzur duygusu meditasyonun en yaygın yan ürünleridir.

Meditasyonun faydalarına dair birçok şey yazılmış olmasına rağmen en iyi davranış şekli meditasyon yaparken herhangi bir beklentiye sahip olmamaktır. Pozitif sonuç beklentisine sahip olmak genellikle meditasyon uygulamasında gereksiz gerginlik yaratır. Meditasyon içinizde olana gittikçe daha farkında, daha hassas olmayı içerdiğinden kendinizin hoş olmayan yanıyla yüzleşmek de meditasyonun bir parçası olabilir. Deneyimden bağımsız olarak meditatör deneyimin ve ona bağlılığın farkında olmalıdır. Sessizlik, zihin sakinliği, zihinsel berraklık, sevinç veya meditasyonun diğer reklamı yapılan yararlarını deneyimlemede başarısızlık yanlış uygulama yada kişinin uygun yada yeterli biçimde konsantre olmamasının işareti değildir. Önemli olan bireyin sükunet veya sevinci deneyimleyip deneyimlememesi değildir. Genel olarak önemli kabul edilen kişinin meditasyonda düzenli olması(hergün) ve meditasyon sırasında objeye konsantre kalmak için fazla zorlamadan makul bir çaba göstermesidir. Düzenli uygulama ile birey kaçınılmaz şekilde belli bir meditasyon pratiğinde artmış anlayış ve yeterlilik edinir. Bazıları konsantrasyon meditasyonunu, gün boyunca bireyin düşünce ve eylemlerinde sakin ama artmış bir farkındalığı sağlamaya çalıştığı düşüncesel meditasyona bir ön basamak olarak kullanırlar. Bazıları içinse meditasyon primer olarak spiritüel bir uygulamadır ve bazı durumlarda meditasyon uygulaması Hinduizm ve Budizm’de olduğu gibi bir dinsel pratiğe sıkıca bağlıdır.